In de armen van Oezbekistan

Gezichten veranderen is Tashkent. Nadat de grote, metalen vogel haar vleugels weer heeft toegeslagen, bereiken wij een nieuwe wereld.

Dit is centraal-Azie met haar vriendelijke, verschillende gezichten om haar heen. Gezichten die meer gewend lijken te zijn aan het mijne dan ik gedacht had.
Wij verplaatsen ons ondergronds in deze stad, waarbij de metro een mooie bezienswaardigheid is. Paspoorten worden regelmatig gecontroleerd op het hebben van hotelregistraties waarna de dienstdoende agent volop excuses maakt dat hij ons hiervoor heeft moeten storen. Een soort beleefdheid en uiting van respect naar ons toe, als gasten in zijn land.

De stad die boven in het licht ligt, is groot en utgestrekt. Moderne, op maat gemaakte pakken wisselen zich af met de traditionele lang jassen: de chapans. Het is die traditionele kant die ik meer wil opzoeken. Hiervoor zoeken we de trein op om weer op het spoor van de zijderoute te raken.

Mijn eerste lange-afstand-trein deze reis. Hier zie ik een totaal andere kant van Oezbekistan, een kant die meteen diep in mijn hart staat. We reizen platskartny, wat zoveel wil zeggen als het opgaan in het gezelschap van mijn wagongenoten. De wagon is onderverdeeld in 'coupes', open ruimtes maar verdeeld door de plaasting van de bedjes. Vanuit hier kijk ik naar de verschillende gezichten die vol interesse terug kijken. Gesprekken komen op gang, mensen lopen af en aan naar de samovar met hun theepotjes, voedsel wordt gedeeld, babies in mijn armen gelegd en mijn haar wordt zeer strak ingevlochten. Als de trein stopt wordt zij overspoelt met handelaren; brood, vlees, speelgoed, frisdrank, parfum- een heerlijke chaos. Een treinreis als dit voelt goed en zou van mij heel lang mogen duren, ik heb dan ook niet het gevoel dat er al 20 uur verstreken zijn als wij in Nukus aankomen.

Op zichzelf is de stad niet zo bijzonder maar omdat zij zo afgelopen ligt heeft zij tijdens de russische periode vele schilderijen kunnen beschermen.
De kunst die door de russen niet zo gewaardeerd werd heeft nu een ere plaats in het Savitsky museum-

Nukus ligt in de provincie Karakalpakstan. In deze regio wonen Oezbeken en Kazachen, een volk dat geleefd heeft als nomaden en vissers; een volk dat nu haar land achter zich laat.

Het terugtrekken van de Aral-zee maakt dat het vissersdorp Moynaq, ooit gelegen aan de zee nu op 150 kilometer van het water af ligt. Niet alleen wordt hier het klimaat sterk door beinvloed met haar droge hete zomers en barre winters, ook zijn vele inwoners hun baan kwijt geraakt. Het voormaige zoetwater-meer is zout geworden en vervuild door het landbouwgif dat vrijkwam bij de katoenteelt; schepen liggen op een opgedroogde zeebodem. Velen kunnen niet langer leven van de visvangst en zoeken daarom hun inkomen in bijvoorbeeld Rusland; weg van hun eigen stad. Hoop op verbetering is er niet, hoor ik om me heen, "maar we doen wat we kunnen". Men leert engels om de kans op een baan in een grote stad te vergroten.

Nu aan het begin van de lente worden bomen geplant, komen mensen samen op straat en verbaas ik me over het gebrek aan zwaarmoedigheid in een gemeenschap die daar alle reden toe heeft.